Ιστορια της ονομασιας «μεγαλων» δρομων της Αθηνας

Ιστορια της ονομασιας «μεγαλων» δρομων της Αθηνας.

*του Θεμιστοκλή Λεβεντογιάννη 

Συχνά πυκνά οδηγούμε ή περπατούμε στους δρόμους της πλέον πυκνοκατοικημένης μας πρωτεύουσας. Δίνουμε ραντεβού σε συγκεκριμένους δρόμους, αγνοώντας τον λόγο της ονομασίας τους. Παρακάτω παρατίθενται μερικοί εκ των σημαντικότερων δρόμων, σε πρώτη φάση, της Αθήνας. Να ευχαριστήσω με τη σειρά μου τον ιστοχώρο “Ιδεών Περιπλανήσεις” (ideonperiplaniseis.blogspot.com), για την ανάρτηση του παρόντος δείγματος της μελέτης μου και παρακαλώ να μην «κόψετε» τα δημόσια συγχαρητήρια μου, για αυτόν.

• Οδός Βατάτζη (Νεάπολη)

Η οδός Βατάτζη προφέρεται εσφαλμένα και Βατατζή από πολλούς. Πρόκειται περί λάθους αφού η οδός «χρωστά»
το όνομά της στον Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη, ο οποίος υπήρξε αυτοκράτορας της Νίκαιας από το 1222 μέχρι και το 1254. Ήταν  δεινός πολεμιστής και μάλιστα φιλότεχνος. Αξίζει να σημειωθεί πως η Πόλη απελευθερώθηκε από τη δυναστεία του το 1260 και αποκατέστησε την Αυτοκρατορία μέχρι της τελικής της πτώσεως στα 1423. 

• Οδός Διδότου (Εξάρχεια)

Εσφαλμένα πιστεύεται από πολλούς ότι η οδός Διδότου ονομάστηκε έτσι λόγω του Έλληνα Διδότου. Αυτό κρύβει εν μέρει μίαν αλήθεια, αλλά πρόκειται εν τέλει περί τραγικού λάθους. Ο περίφημος γάλλος τυπογράφος Ambroise Firmin-Didot, γεννήθηκε στα 1790 και απεβίωσε στα 1876. Πολυσχιδής προσωπικότητα, του οποίου η τυπογραφία του οφείλει πολλά. Σπούδασε στις Κυδωνίες και είχε δασκάλους τον Θεόφιλο Καΐρη και τον Βενιαμίν τον Λέσβιο. Ίσως οι δάσκαλοι του αποτέλεσαν έρεισμα δια να ανθίσει το πνεύμα του Φιλελληνισμού μέσα του. Αξίζει να σημειωθεί πως ήταν επιστήθιος φίλος του Αδαμάντιου Κοραή και πως μετέφρασε πολλά αρχαία ελληνικά κείμενα. Εξέδωσε μία μεγάλη συλλογή που αριθμούσε 50 τόμους αρχαίους συγγραφέων. Αξιοσημείωτο να αναφερθεί είναι, επίσης ότι έκανε πολλές δωρεές μεταξύ των οποίων και οι τυπογραφικές εγκαταστάσεις του Μεσολογγίου, με τις οποίες εξέδιδε ο,  επίσης Φιλέλληνας τυπογράφος, Μάγερ την εφημερίδα «Ελληνικά Χρόνια». Επομένως, δικαίως άξιζε μία τόσο μικρή τιμή στην υποβαθμισμένη πλέον περιοχή των Εξαρχείων. 

• Οδός Ζωγράφου (Ζωγράφου)

Το όνομα αυτού του δρόμου οφείλεται στον μεγάλο εθνικό ευεργέτη Χρηστάκη Ζωγράφο που γεννήθηκε το 1820 και απεβίωσε το 1896 και καταγόταν από την πόλη του Αργυροκάστρου (ή Γκιροκάστερ όπως προφέρεται σήμερα) της Βορείου Ηπείρου. Ο Ζωγράφος κέρδισε πολλά χρήματα, ένεκα των τραπεζικών του δραστηριοτήτων την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Καθιέρωσε πρόγραμμα ενίσχυσης καλλιτεχνών και συγγραφέων, πρωτόγνωρο γεγονός για κείνη την περίοδο και έκανε πολλά κοινωνικά ιδρύματα και πληθώρα άλλων αγαθοεργιών, με στόχο την ποιοτικότερη διαβίωση των ανθρώπων του τόπου. 

• Οδός Ηρώδου Αττικού

Λίγο πολύ την προέλευση του ονόματος του συγκεκριμένου πασίγνωστου δρόμου, μπορούμε να την φανταστούμε. Ο λόγος αφορά τον Ηρώδη Αττικό της ρωμαϊκής γενιάς, που γεννήθηκε στον Μαραθώνα το 103μ.Χ. και απεβίωσε το 179μ.Χ. Ήταν γόνος πλούσιας οικογένειας και μετέπειτα διέπρεψε στα γράμματα. Υπήρξε ρήτορας και σοφιστής, γράφοντας πολλά συγγράμματα, από τα οποία δυστυχώς δεν σώζεται ούτε καν ένα. Αξίζει να σημειωθεί πριν αναφερθούμε

στο ύπατο του αξίωμα, πως υπήρξε, επίσης, δάσκαλος του Μάρκου Αυρηλίου και του Λεύκιου Βέρου. Ως ύπατος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και πλούσιος καθώς ήταν έχτισε ολόκληρες επαρχίες στην Ελλάδα με πολυτελείς βίλες, τις οποίες στόλιζαν περίφημα έργα τέχνης όπως αγάλματα και γλυπτά. Διέθεσε ένα πολύ μεγάλο μέρος της περιουσίας του με σκοπό την ανέγερση και την ανοικοδόμηση μεγάλων έργων της Ελλάδας όπως το Ωδείο, το οποίο πήρε και το όνομά του, το Παναθηναϊκό Στάδιο κ.ά. Ένα τραγικό συμβάν αμαύρωσε, όμως, το όνομά του, όταν κατηγορήθηκε πως είχε δολοφονήσει τη σύζυγο του Ρήγιλλα, αλλά εν τέλει αθωώθηκε στη Ρώμη.

• Οδός Κάνιγγος (Πλατεία Κάνιγγος)

Κι εδώ ο λόγος αφορά Φιλέλληνα και δεν είναι άλλος πέραν του Άγγλου George Canning, ο οποίος γεννήθηκε το 1770 και απεβίωσε το 1827. Αξιέπαινη η προσπάθεια του να αναγνωριστεί ο ελληνικός Αγώνας υπέρ της Ανεξαρτησίας, από την θέση του υπουργού εξωτερικών. Συγκεκριμένα ο Canning προσπάθησε να θεωρηθεί ο πόλεμος ως πόλεμος εμπολέμων και όχι ως εξέγερση επαναστατών, με κατεύθυνση της υποστήριξη της θέσης αυτής από το διεθνές δίκαιου.

• Οδός Καραμανλάκη (Πλατεία Αμερικής)

Ο Αλέξανδρος Καραμανλάκης γεννήθηκε το 1884 και απεβίωσε το 1912. Υπήρξε δημοσιογράφος και αεροπόρος και καταγόταν από το Ρίο. Ο Καραμανλάκης ήταν από τους πρωτοπόρους αεροπόρους με πληθώρα επιτυχημένων πτήσεων με τα ατελέστατα αεροπλάνα της εποχής. Ο θάνατος του είναι τραγικός, αφού άφησε την τελευταία του πνοή στον Κορινθιακό κόλπο, όπου και κατέπεσε το αεροπλάνο, που πιλόταρε σε μία από τις προγραμματισμένες πτήσεις Αθήνα – Πάτρα. Το θλιβερό αυτό συμβάν έλαβε χρονολογείται στις 29/08/1912.

• Οδός  Κατεχάκη (Ελληνορώσων)

Ο γνωστός κυκλοφοριακός κόμβος «χρωστά» το όνομά του στον πολιτικό – στρατιωτικό Γεώργιο Κατεχάκη (1881-1938), ο οποίος διακρίθηκε στον Μακεδονικό Αγώνα καθώς επίσης και στους Βαλκανικούς πολέμους. Μεγάλη μορφή του τόπου, κατέχοντας στο ιστορικό του αξιώματα όπως υπουργός, διοικητής Θράκης, διοικητής Κρήτης κ.ά.

• Οδός Μαιζώνος (Πλατεία Βάθης)

Ο μαρκήσιος Nicolas-Joseph Maison ήταν Γάλλος στρατηγός, που γεννήθηκε το 1770 και απεβίωσε το 1842. Ήρωας των Ναπολεόντειων πολέμων, συνέχισε να υπηρετεί το Γαλλικό κράτος και έθνος μετά το Βατερλό, με αποτέλεσμα να τιμηθεί με τίτλο ευγενείας. Το 1828 νίκησε τον Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο ως ηγέτης γαλλικής στρατιωτικής δύναμης. Σ’ αυτόν ανήκει η γνωστή φράση: «Στρατιώτες, καλείστε να δώσετε τέλος στην καταδυνάστευση του ελληνικού λαού». Τιμήθηκε αργότερα με τον βαθμό του στρατάρχη και ακολούθησαν μια σειρά υψηλών πολιτικών αξιωμάτων όπως υπουργός και πρεσβευτής.

• Οδός Δουκίσσης Πλακεντίας (Αμπελόκηποι)

Ο λόγος στην κυρία Sophie de Marbois-Lebrun, δούκισσα της Πλακεντίας, η οποία γεννήθηκε το 1785 και απεβίωσε το 1854. Στην αυλή του Ναπολέοντα υπήρξε κυρία επί των τιμών, καθώς ήταν γαλλικής καταγωγής και αριστοκρατικής γενιάς. Εγκαταστάθηκε μετέπειτα στην Ελλάδα, συγκεκριμένα το 1826, μαζί με την κόρη της και ενίσχυσε πολλούς φορείς. Ξεχώρισε για την φιλανθρωπική της δράση, καθώς επίσης και για τα μέγαρα της, όπως το ανάκτορο «Ροδοδάφνη» και τον χώρο, που στεγάζεται σήμερα το Βυζαντινό Μουσείο. Ήταν μία εκκεντρική κυρία, η οποία ενίσχυε πάντα με μεγάλα ποσά τα κοινωφελή έργα. Από πολλούς πιστεύεται πως είχε αναπτυχθεί ερωτικόν ειδύλλιο με τον γνωστό Λήσταρχο Νταβέλη.